Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας μοναδικός υπερεθνικός οργανισμός. Ως εκ τούτου, η βάση για την ομαλή λειτουργία του είναι η συνεργασία των κρατών-μελών, αλλά και η δημοκρατική διακυβέρνηση της Ένωσης. Κάτι τέτοιο καθίσταται δυνατό με τη λειτουργία μιας σειράς από θεσμικά όργανα, τα οποία επιτελούν διαφορετικούς, αλλά αλληλένδετους ρόλους.
Αναλυτικότερα, υπάρχουν 4 θεσμικά όργανα λήψης αποφάσεων και επιπλέον 3 που λειτουργούν συμπληρωματικά. Τα Θεσμικά Όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσπίζονται στο άρθρο 13 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε ποια είναι αυτά τα θεσμικά όργανα της ΕΕ που εγγυόνται ομαλή συνύπαρξη των κρατών-μελών.
Θεσμικά Όργανα Λήψης Αποφάσεων
#1 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το αντιπροσωπευτικό όργανο των πολιτών της ΕΕ. Τα μέλη του, οι ευρωβουλευτές, εκλέγονται άμεσα από τους πολίτες των κρατών-μελών κάθε πέντε χρόνια. Το Κοινοβούλιο συμμετέχει στη νομοθετική διαδικασία, εγκρίνει τον προϋπολογισμό της ΕΕ και ασκεί δημοκρατικό έλεγχο στα υπόλοιπα θεσμικά όργανα, κυρίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ολομέλεια του Κοινοβουλίου συνέρχεται στο Στρασβούργο, οι συνεδριάσεις των ευρωβουλευτών πραγματοποιούνται στις Βρυξέλλες και η έδρα της Γενικής Γραμματείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βρίσκεται στο Λουξεμβούργο.
#2 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απαρτίζεται από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών-μελών, τον Πρόεδρό του και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για έναν σχετικά πρόσφατο θεσμό, αφού θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2007. Ουσιαστικά, δεν έχει νομοθετική αρμοδιότητα, αλλά καθορίζει τις γενικές πολιτικές κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες της ΕΕ. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εκλέγεται για θητεία δυόμισι ετών, με δυνατότητα ανανέωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εδρεύει στο Κτίριο Europa στις Βρυξέλλες.
#3 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ή Συμβούλιο Υπουργών)
Το Συμβούλιο της ΕΕ εκπροσωπεί τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Οι υπουργοί από κάθε χώρα συγκεντρώνονται ανάλογα με το θέμα που συζητείται (π.χ. Υγεία, Οικονομικά, Παιδεία). Ως εκ τούτου, υπάρχει ένα συμβούλιο για κάθε τομέα ευθύνης. Μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συννομοθετεί και εγκρίνει τον προϋπολογισμό, συντονίζοντας παράλληλα τις πολιτικές των κρατών σε διάφορους τομείς. Η έδρα του Συμβουλίου βρίσκεται στις Βρυξέλλες και οι συνεδριάσεις πραγματοποιούνται στο Λουξεμβούργο.
#4 Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γνωστή και ως Κομισιόν, αποτελεί το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ και είναι υπεύθυνη για την προώθηση του κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος. Ασκεί τον ρόλο της «φύλακα των Συνθηκών» και προτείνει νέες ευρωπαϊκές νομοθετικές πράξεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελείται από έναν Επίτροπο από κάθε κράτος-μέλος, με τον Πρόεδρο της Επιτροπής να εκλέγεται από το Κοινοβούλιο κατόπιν πρότασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδρεύει στις Βρυξέλλες, αλλά έχει αντιπροσωπείες σε κάθε κράτος-μέλος.
Συμπληρωματικά Θεσμικά Όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
#5 Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ)
Το ΔΕΕ διασφαλίζει την ορθή ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ. Επιλύει τις νομικές διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών, των θεσμικών οργάνων, των επιχειρήσεων, αλλά και των πολιτών. Η απόφασή του είναι δεσμευτική για όλα τα κράτη. Απαρτίζεται από το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο και έχει έδρα το Λουξεμβούργο.
#6 Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)
Η ΕΚΤ είναι υπεύθυνη για τη νομισματική πολιτική της ευρωζώνης. Στόχος της είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών και η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Επίσης, επιβλέπει τις τράπεζες εντός της ΕΕ. Τα κεντρικά γραφεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρίσκονται στην Φρανκφούρτη.
#7 Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει τη χρηστή διαχείριση των οικονομικών της ΕΕ. Εξετάζει αν τα έσοδα και οι δαπάνες της Ένωσης εκτελούνται σύμφωνα με τη νομοθεσία, αλλά και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Παρόλο που δεν έχει δικαστικές εξουσίες, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας εντός της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο εδρεύει στο Λουξεμβούργο.
Τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης διασφαλίζουν τη λειτουργία της σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας, της διαφάνειας και του κράτους δικαίου. Εάν έχετε μια υπόθεση που έχει να κάνει με το ευρωπαϊκό δίκαιο, επικοινωνήστε με το δικηγορικό μας γραφείο για να ετοιμάσουμε την προσφυγή σας.