Η έννοια της ακύρωσης μιας δικαιοπραξίας συνιστά ένα μέσο για την προστασία της ιδιωτικής αυτονομίας και την αποκατάσταση της βούλησης σε περιπτώσεις όπου αυτή επηρεάζεται ή παραμορφώνεται από εξωτερικούς παράγοντες. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν λόγοι που καθιστούν μια δικαιοπραξία άκυρη εξαρχής. Από την άλλη πλευρά όμως, υπάρχουν και ακυρώσιμες δικαιοπραξίες που προϋποθέτουν την ενέργεια του θιγόμενου μέρους για την ακύρωσή τους με δικαστική απόφαση.
Ο Αστικός Κώδικας κατοχυρώνει συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου μια κατά τα φαινόμενα έγκυρη δικαιοπραξία μπορεί να ακυρωθεί. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε 5 από αυτούς τους λόγους για την ακύρωση μιας δικαιοπραξίας.
#1 Πλάνη – Άρθρα 140-144 ΑΚ
Η πλάνη ως λόγος ακύρωσης προϋποθέτει την ύπαρξη ουσιώδους σφάλματος κατά τη διαμόρφωση της δήλωσης βουλήσεως. Το άρθρο 140 ΑΚ ορίζει πως «αν κάποιος καταρτίζει δικαιοπραξία και η δήλωσή του δεν συμφωνεί, από ουσιώδη πλάνη, με τη βούλησή του, έχει δικαίωμα να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας».
Για να στοιχειοθετηθεί η ακυρωσιμότητα της δικαιοπραξίας, απαιτείται η πλάνη να είναι ουσιώδης. Αυτό σημαίνει πως να είναι τόσο σημαντική για ολόκληρη την δικαιοπραξία που αν το άτομο τη γνώριζε εκ των προτέρων, δε θα απέτρεπε τη σύναψη της δικαιοπραξίας.
#2 Απάτη – Άρθρα 147-149 ΑΚ
Η πρόκληση δήλωσης βουλήσεως με δόλο συνιστά επίσης λόγο ακύρωσης δικαιοπραξίας. Το άρθρο 147 του Αστικού Κώδικα προβλέπει πως «όποιος παρασύρθηκε με απάτη σε δήλωση βούλησης έχει δικαίωμα να ζητήσει να ακυρωθεί η δικαιοπραξία».
Η απάτη μπορεί να προέρχεται είτε από τον αντισυμβαλλόμενο είτε από τρίτο πρόσωπο, και πρέπει να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παραπλανητικής συμπεριφοράς και της δήλωσης βουλήσεως. Το άρθρο 148 του Αστικού Κώδικα μάλιστα, ορίζει πως αν η πλάνη που δημιουργήθηκε από την απάτη δεν είναι ουσιώδης, τότε το δικαστήριο μπορεί να μην ακυρώσει τη δικαιοπραξία.
#3 Απειλή – Άρθρο 150-154 ΑΚ
Η δικαιοπραξία που έγινε λόγω φόβου εξαιτίας παράνομης ή αθέμιτης απειλής είναι ακυρώσιμη. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 150 του Αστικού Κώδικα ορίζει πως «όποιος εξαναγκάστηκε σε δήλωση βούλησης με απειλή που ασκήθηκε παράνομα ή αντίθετα προς τα χρηστά ήθη από τον άλλον ή από τρίτο έχει δικαίωμα να ζητήσει να ακυρωθεί η δικαιοπραξία.»
Η κρίσιμη διαφορά από τη συνήθη πίεση είναι ότι η απειλή πρέπει να κρίνεται ως παράνομη ή υπερβαίνουσα τα συνήθη όρια, προκαλώντας φόβο σε βαθμό ώστε να καταλύει την ελεύθερη βούληση, σύμφωνα με το άρθρο 151 του Αστικού Κώδικα.
#4 Περιορισμένη Δικαιοπρακτική Ικανότητα – Άρθρα 127-132 ΑΚ
Δικαιοπραξία που καταρτίστηκε από πρόσωπο χωρίς πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα είναι ακυρώσιμη, εκτός αν τηρήθηκαν οι προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος. Το άρθρο 128 του Αστικού Κώδικα αναφέρει πως «ανίκανοι για δικαιοπραξία είναι: 1. όποιοι δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο έτος· 2. όποιοι βρίσκονται σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση.»
#5 Εικονικότητα – Άρθρο 138-139 ΑΚ
Η εικονική δικαιοπραξία συνάπτεται χωρίς πρόθεση παραγωγής έννομων αποτελεσμάτων και είναι άκυρη. Το άρθρο 138 του Αστικού Κώδικα αναφέρει πως πρόκειται για τη δήλωση βούλησης που δεν έγινε στα σοβαρά. Ωστόσο, η εικονικότητα δεν βλάπτει εκείνον που συναλλάχθηκε με αυτή, όπως αναφέρει ρητά το άρθρο 139 του Αστικού Κώδικα.
Η ακύρωση μιας δικαιοπραξίας είναι το ένδικο μέσο που μπορεί να προστατεύσει τη βούλησή σας. Ελάτε σε επικοινωνία με το δικηγορικό γραφείο μας για το ζήτημά σας.