Η έννοια της νόμιμης μοίρας αποτελεί έναν από τους βασικότερους θεσμούς του κληρονομικού δικαίου στη χώρα μας. Το συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο θεσπίστηκε για να προστατεύει τους συγγενείς του θανόντος από ενδεχόμενο πλήρη αποκλεισμό τους από την κληρονομιά. Όπως διαφαίνεται, ο ρόλος της είναι κομβικός ειδικά στις περιπτώσεις όπου υπάρχει διαθήκη που παρακάμπτει αυτούς τους κληρονόμους.
Σε αυτό το άρθρο, θα εξηγήσουμε το θεσμό της νόμιμης μοίρας στο κληρονομικό δίκαιο της Ελλάδας.
Τί Είναι η Νόμιμη Μοίρα στο Κληρονομικό Δίκαιο
Η νόμιμη μοίρα είναι το ελάχιστο ποσοστό της κληρονομιάς που δικαιούνται ορισμένοι συγγενείς του αποβιώσαντος, ανεξαρτήτως του τι προβλέπει η διαθήκη. Ο θεσμός αυτός ρυθμίζεται στο πέμπτο κεφάλαιο του του Αστικού Κώδικα, δηλαδή στα άρθρα 1825 έως 1845.
Αναλυτικότερα, το άρθρο 1825 του Αστικού Κώδικα αναφέρεται στο ποσοστό της νόμιμης μοίρας, καθώς και ποιοι συγγενείς τη δικαιούνται. Όλες οι υπόλοιπες περιπτώσεις, όπως η διαδοχή, η συμπλήρωση, αλλά και οι περιορισμοί της νόμιμης μοίρας αναπτύσσονται στα υπόλοιπα άρθρα του κεφαλαίου.
Δικαίωμα στη Νόμιμη Μοίρα
Ο σκοπός της νόμιμης μοίρας στο κληρονομικό δίκαιο είναι η προστασία των κοντινών συγγενών, εξισορροπώντας την ελεύθερη διάθεση με την κοινωνική δικαιοσύνη. Ως εκ τούτου, το δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα εκτείνεται μόνο στους κοντινούς συγγενείς. Πιο συγκεκριμένα, αυτοί είναι:
- Οι κατιόντες, δηλαδή τα παιδιά του αποβιώσαντος ή, αν αυτοί έχουν αποβιώσει, τα εγγόνια
- Ο σύζυγος του θανόντος
Οι γονείς ή άλλοι συγγενείς δεν έχουν δικαίωμα νόμιμης μοίρας, εκτός αν δεν υπάρχουν κατιόντες ή σύζυγος. Για αυτή την περίπτωση, συγκεκριμένα, το άρθρο 1826 του Αστικού Κώδικα ορίζει πως «το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας ασκούν οι μεριδούχοι που έρχονται στη θέση του κατά τη σειρά της εξ αδιαθέτου διαδοχής».
Ποσοστά της Νόμιμης Μοίρας
Η νόμιμη μοίρα στο κληρονομικό δίκαιο καθορίζει πως οι κοντινοί συγγενείς δικαιούνται ένα ελάχιστο ποσοστό της κληρονομιάς. Το άρθρο 1825 του Αστικού Κώδικα αναφέρεται στο ποσοστό της νόμιμης μοίρας, το οποίο ισούται με το μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας του δικαιούχου.
Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει τρία παιδιά και δεν έχει αφήσει διαθήκη, η κληρονομιά θα διαιρεθεί ισομερώς. Δηλαδή, κάθε παιδί θα κληρονομήσει το 1/3. Αν όμως, έχει αφήσει διαθήκη και αποκλείει το ένα παιδί, τότε αυτό το παιδί διατηρεί δικαίωμα να διεκδικήσει το 1/6, δηλαδή το μισό του 1/3.
Πώς Υπολογίζεται η Νόμιμη Μοίρα
Σύμφωνα με το άρθρο 1831 του Αστικού Κώδικα, ο υπολογισμός της νόμιμης μοίρας γίνεται με βάση την καθαρή αξία της κληρονομιάς κατά τον χρόνο του θανάτου. Επιπλέον, συνυπολογίζονται και οτιδήποτε ο κληρονομούμενος παραχώρησε σε μεριδούχο είτε με δωρεά είτε με άλλο τρόπο, αλλά και οι δωρεές που πραγματοποίησε κατά τα τελευταία 10 έτη της ζωής του.
Πώς Ασκείται το Δικαίωμα
Ο νόμιμος μεριδούχος που παραλείφθηκε ή αδικήθηκε στη διαθήκη μπορεί να προσφύγει δικαστικά, υποβάλλοντας αγωγή για μερίδιο της νόμιμης μοίρας βάσει το άρθρο 1871 του Αστικού Κώδικα. Μάλιστα, το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας δεν παραγράφεται, συνεπώς ο κληρονόμος μπορεί να διεκδικήσει το μερίδιο που του αναλογεί χωρίς προθεσμίες.
Η νόμιμη μοίρα αποτελεί έναν σημαντικό θεσμό του ελληνικού κληρονομικού δικαίου. Επικοινωνήστε με το δικηγορικό γραφείο μας για να κάνουμε όλα τα απαραίτητα βήματα για τη διεκδίκηση του μεριδίου σας.