Η δουλεία διόδου αποτελεί ένα εμπράγματο δικαίωμα, το οποίο προβλέπεται και ρυθμίζεται στον Αστικό Κώδικα. Η αναγκαστική δουλεία διόδου συνιστά ειδική μορφή δουλείας, η οποία μπορεί να επιβληθεί υπέρ ενός ακινήτου και σε βάρος άλλου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αναγκαία πρόσβαση.
Σε αυτό το άρθρο, θα μελετήσουμε τι προβλέπει η νομοθεσία της χώρας μας για την αναγκαστική δουλεία διόδου.
Νομικός Ορισμός της Δουλείας Διόδου
H δουλεία είναι το δικαίωμα του κυρίου ενός ακινήτου να χρησιμοποιεί κατά ορισμένο τρόπο ξένο ακίνητο ή να εμποδίζει τον κύριο του να ασκεί ορισμένες εξουσίες. Η δουλεία διόδου εμπίπτει σε αυτήν τη γενική κατηγορία και εξυπηρετεί την ανάγκη πρόσβασης σε δημόσια οδό.
Αναγκαστική Δουλεία Διόδου (Άρθρο 1012 ΑΚ)
Η ελληνική νομοθεσία θεσπίζει την αναγκαστική δουλεία διόδου στο άρθρο 1012 του Αστικού Κώδικα περί υποχρέωσης παροχής διόδου. Δηλαδή, εάν το δουλεύον ακίνητο στερείται την αναγκαία δίοδο προς το δρόμο, τότε ο κύριός του έχει το δικαίωμα να απαιτήσει δίοδο από τα γειτονικά δεσπόζοντα ακίνητα. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως η απαίτηση αυτή συνοδεύεται με την καταβολή ανάλογης αποζημίωσης.
Σε κάθε περίπτωση, η διάταξη αυτή θεμελιώνει το δικαίωμα του ιδιοκτήτη ενός τυφλού ακινήτου να ζητήσει διέλευση από γειτονικό ακίνητο, όταν απουσιάζει κάποια άλλη διέξοδος.
Διαδικασία Αναγνώρισης Δουλείας Διόδου
Αυτή τη στιγμή, οι ιδιοκτήτες έχουν στη διάθεσή τους διάφορους τρόπους για την επιβολή δουλείας διόδου. Ορισμένοι είναι απλοί και γρήγοροι, ενώ άλλοι είναι πιο χρονοβόροι. Η επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου εξαρτάται από τη συνεργασία με τον άλλο ιδιοκτήτη.
#1 Δουλεία Διόδου με Συμβολαιογραφική Πράξη
Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους για την επιβολή δουλείας διόδου είναι με την υπογραφή μιας συμβολαιογραφικής πράξης. Στο έγγραφο αυτό, οι ιδιοκτήτες υπογράφουν το δικαίωμα διέλευσης, τα όρια της δουλείας, αλλά και το ποσό που πρέπει να καταβληθεί. Μετά την υπογραφή της συμβολαιογραφικής πράξης είναι απαραίτητη η μεταγραφή της στο Κτηματολόγιο βάσει του άρθρου 1192 του Αστικού Κώδικα.
#2 Δουλεία Διόδου με Δικαστική Απόφαση
Ένας ακόμα τρόπος για την επιβολή δουλείας διόδου είναι μέσω της δικαστικής οδού. Το άρθρο 1013 του Αστικού Κώδικα αναφέρει συγκεκριμένα πως «η κατεύθυνση της διόδου και η έκταση του δικαιώματος για τη χρήση της, καθώς και η αποζημίωση που πρέπει να καταβληθεί, καθορίζονται με δικαστική απόφαση».
Το δικαστήριο εξετάζει όλα τα πραγματικά και νομικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων τοπογραφικών σχεδίων, εναλλακτικών διόδων και του ύψους της αποζημίωσης. Μάλιστα, συχνά δέχεται και τη συνδρομή τεχνικού πραγματογνώμονα. Ως εκ τούτου, αποτελεί την πιο σίγουρη λύση για τον καθορισμό του είδους και της έκτασης του δικαιώματος, ειδικά στην περίπτωση ύπαρξης διαφωνιών μεταξύ των ιδιοκτητών των ακινήτων.
#3 Δουλεία Διόδου μέσω Χρησικτησίας
Δουλεία διόδου μπορεί να συσταθεί και με τη χρησικτησία βάσει του άρθρου 1045 του Αστικού Κώδικα. Για αυτήν την περίπτωση, απαιτείται συνεχής νομή του ακινήτου ή αγροτεμαχίου κατά την τελευταία εικοσαετία.
Απόσβεση της Δουλείας
Η νομοθεσία όμως, προβλέπει και τις περιπτώσεις όπου η δουλεία διόδου παύει. Σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα, λοιπόν, μια δουλεία αποσβήνεται όταν:
- Πάψει να υφίσταται η ανάγκη που την θεμελίωσε (άρθρο 1017 ΑΚ).
- Η συγκοινωνία του ακινήτου προς το δημόσιο δρόμο έπαψε από τον κύριο του ακινήτου (άρθρο 1014 ΑΚ).
Η δουλεία διόδου λειτουργεί ως αναγκαία λύση σε πολεοδομικά ή ιδιοκτησιακά αδιέξοδα. Το ισχύον νομικό πλαίσιο καθορίζει τις προϋποθέσεις επιβολής της ώστε να προστατεύσει τα συμφέροντα όλων των μερών. Επικοινωνήστε με το δικηγορικό γραφείο μας για να ξεκινήσετε τη διαδικασία.